Bonsai
Pochodzenie rośliny
Drzewko Bonsai kojarzone jest głównie z Japonią. Zresztą nawet jego nazwa „bonsai” w języku japońskim oznacza „karłowate drzewko w naczyniu”. Jak się jednak okazuje, sztuka uprawy tych niecodziennych roślin wywodzi się z Chin. Do Japonii dotarła ona nieco później. Pierwotnie uprawą miniaturowych drzewek zajmowali się ludzie o wysokim statusie społecznym, m.in. osoby duchowne i arystokraci. Z czasem trend uprawy Bonsai spopularyzował się na tyle, że każdy, kto chciał, mógł spróbować swoich sił, hodując własne miniaturowe drzewko.
Uprawa Bonsai wbrew pozorom wcale nie jest taka prosta. Aby nasze miniaturowa roślinka zachwycała swoim wyglądem, trzeba włożyć naprawdę sporo wysiłku w jej formowanie. Proces tworzenia małych dzieł sztuki jest dość czasochłonny i wymaga nie lada cierpliwości. Techniki pozwalające uzyskać nam satysfakcjonujący efekt to cięcie korzeni i pędów, drutowanie i przede wszystkim dobór odpowiedniej, płaskiej donicy. Można by rzec, że dbanie o miniaturowe drzewka to proces, który nigdy się nie kończy. Regularna pielęgnacja i umiejętne formowanie to klucz do sukcesu.
Gatunki i odmiany rośliny Bonsai
Uprawa karłowatych drzewek jest techniką dość orientalną. Nic więc dziwnego, że potrzeba było nieco czasu, nim została ona rozpowszechniona na inne kraje i kontynenty. W uprawie mogą pomóc nam specjalne szkoły i kluby miłośników sztuki bonsai. Dobrą wiadomością jest to, że nie musimy sięgać po egzotyczne odmiany. Z powodzeniem możemy spróbować hodowli na naszych rodzimych gatunkach drzew. Będą one lepszym rozwiązaniem, gdyż są bardziej wytrzymałe i odporne na zimno.
Drzewka bonsai dzielą się na dwa rodzaje:
DO UPRAWY NA ZEWNĘTRZ
Gatunki przeznaczone do uprawy na zewnątrz, charakteryzujące się większą odpornością na mrozy.
• sosna czarna Pinus nigra
• ostrokrzew Ilex crenata
• jałowiec chiński Juniperus chinensis
• cis pospolity Taxus baccata
• buk pospolity Fagus sylvatica
• modrzew Larix
• klon palmowy Acer palmatum
• irga pozioma Cotoneaster horizontalis
• różanecznik Rhododendron
• kosodrzewina Pinus mugo
• wiąz Ulmus
• dąb Quercus
• berberys Berberis
• wiśnia piłkowana Prunus serrulata
• jodła pospolita Abies alba
• cedr libański Cedrus libani
• pigwowiec japoński Chaenomeles japonica
DO UPRAWY WEWNĄTRZ
Gatunki subtropikalne i tropikalne, przeznaczone do uprawy w pomieszczeniach, dobrze znoszące warunki panujące w mieszkaniach, nawet zimą.
• figowiec tępy Ficus microcarpa 'Ginseng’
• Ficus retusa
• Ficus benjamina
• ligustr chiński Ligustrum sinense
• oliwka europejska Olea europaea
• portulacaria afra
• cytrusy
• wiąz drobnolistny Ulmus parvifolia
• ehretia buszkpanolistna Ehretia buxifolia
• pieprzowiec chiński Zanthoxylum
• karmona drobnolistna Carmona microphylla
• grubosz drzewiasty Crassula arborescens
• mirt pospolity Myrtus communis
• azalia indyjska Rhododendron simsii
• gardenia jaśminowata Gardenia jasminoides
• serissa, sageretia
• ostrokrzew karbowany Ilex crenata
• loropetalum
• kamelia japońska Camellia japonica
• podocarpus
Pielęgnacja i uprawa
Nie istnieje jedna uniwersalna rada dla uprawy wszystkich drzewek bonsai. Gatunki roślin różnią się między sobą pod względem wymagań. Warto zapoznać się z cechami charakterystycznymi odmiany drzewka, które zakupiliśmy. Mimo wszystko, by formowaniu bonsai przebiegło po naszej myśli i dało satysfakcjonujący efekt, należy pamiętać o podstawowych czynnościach.
Przycinanie bonsai
Przycinanie jest jednym z najważniejszych zabiegów. Bez niego uzyskanie pożądanego kształtu korony jest wręcz niemożliwe. Przycinamy gałęzie zbyt cienkie i te wyrastające z pnia, krzyżujące się oraz te zachodzące na siebie. Wiosną należy usunąć nowe pędy, by roślina nie straciła planowanego kształtu. Możemy je ucinać lub uszczykiwać. Nie bójmy się tego, a roślina odwdzięczy się nam piękną formą.
Drutowanie bonsai
Drutowanie polega na owijaniu konaru i gałęzi drzewka w celu uzyskania odpowiedniego kształtu. Za pomocą drutu nagina się gałęzie, by nadać im konkretny kierunek wzrostu. Ważne jest, by używać odpowiedniej grubości drutu dla konkretnej grubości gałęzi. Cienkich i chorych pędów nie drutujemy. Najlepszym rozwiązaniem na początku naszej drogi z drutowaniem jest miękki drut aluminiowy. Pozwala on na korygowanie ewentualnych nieprawidłowości. Pamiętajmy, by nie drutować zbyt mocno. Jeśli drut zacznie wrastać w korę drzewka, należy go szybko usunąć za pomocą specjalnych nożyc.
Podlewanie bonsai
Podlewanie jest istotną czynnością, jeśli chcemy, by nasza roślina prawidłowo się rozwijała. Niestety także w tym przypadku każdy gatunek rośliny ma nieco inne wymagania. Drzewka nie można przelać ani też przesuszyć. Bryła korzeniowa jest pomniejszona, więc będzie miała nieco inne wymagania niż standardowa roślina. Bonsai należy podlać w momencie, gdy górna ok. 2 cm warstwa podłoża jest przeschnięta. Idealnym rozwiązaniem jest podlewanie dwuetapowe. Za pierwszym razem podlewamy roślinę do momentu, aż woda zacznie przelatywać przez elementy drenażowe. Po 15 minutach podlewamy drugi raz w ten sam sposób. Dzięki temu roślina i cała bryła korzeniowa otrzyma idealną ilość wody do prawidłowego wzrostu.
Nawożenie bonsai
Dobrym rozwiązaniem jest kompleksowy nawóz dla drzewek bonsai. Pamiętajmy, że rośliny te uprawia się w minimalnej ilości podłoża. Jeśli nie będziemy dostarczać im odpowiednich składników odżywczych, drzewko zmarnieje i będzie bardziej podatne na choroby i szkodniki.
Przesadzanie bonsai
Przesadzanie najlepiej wykonywać wiosną. Ma ono na celu wymianę podłoża i naczynia, ale też przycięcie korzeni. Usuwamy wszystkie martwe części i obcinamy korzenie boczne, formując bryłę korzeniową w kształt naszej donicy. Korzenie zagęszczą się, a drzewko będzie mocniejsze. Świeżo przesadzone bonsai najlepiej przymocować do doniczki za pomocą drutu aż system korzeniowy sam je ustabilizuje.
Stanowisko
Bonsai to małe dzieło sztuki. Warto więc ustawić je w miejscu widocznym dla wszystkich, eksponując jego piękno i oryginalność. Należy jednak pamiętać, by zapewnić im odpowiednie warunki. Drzewka bonsai uwielbiają stanowiska jasne. Szczególnie zimą powinniśmy zadbać o ich doświetlanie. Natomiast latem, szczególnie w upalne dni, najlepiej odsunąć je od bardzo rozgrzanych parapetów. Dobrym pomysłem jest wystawienie naszych roślinek w okresie letnim na zewnątrz, osłaniając je od mocnego wiatru i ulewnego deszczu.
Ciekawostka o bonsai
Pierwszymi ludźmi uprawiającymi drzewka bonsai byli buddyjscy mnisi. Uprawa tych specyficznych roślin miała na celu naukę cierpliwości, systematyczności, obserwacji natury, wyczucia harmonii, piękna i wyobraźni.