Ficus, Figowiec, Fikus – stały bywalec domowych wnętrz w wielu odsłonach
Ficus, Figowiec, Fikus
Fikusy od dziesięcioleci zajmują czołowe miejsce wśród doniczkowych roślin polecanych do dekoracji wnętrz. Należą one do rodziny morwowatych (Moraceae). Spośród około 2 000 gatunków fikusów, jakie rosną w różnych rejonach strefy tropikalnej i subtropikalnej na kuli ziemskiej, tylko kilkanaście udało się przystosować do uprawy w warunkach domowych. Liczne gatunki różnią się między sobą pokrojem rośliny, kształtem i wielkością liścia, a ich wspólną cechą jest wydzielanie soku mlecznego. Wśród figowców rosnących w naturze znajdziemy zarówno drzewa, epifityczne krzewy, jak i pnącza.
Uprawne drzewo figowe rodzące smaczne owoce zwane „figami”, to inaczej Ficus carica, którego liczne plantacje założono w rejonie Morza Śródziemnego.
Większość gatunków fikusa polecanych do uprawy w warunkach domowych prowadzona jest w formie drzewek, a tylko nieliczne jako pnącza.
Fikus – pielęgnacja figowców w ciągu roku
Figowce są to domowe rośliny doniczkowe, które należy przez cały rok trzymać wewnątrz pomieszczeń. Lubią stać z dala od innych roślin i najlepiej zawsze w tym samym miejscu, na stanowisku dobrze oświetlonym, lecz nie bezpośrednio nasłonecznionym, najlepiej w temperaturze pokojowej, z dala od przeciągów.
Wiosną i latem wskazane w ich przypadku jest obfite podlewanie. Zimą z kolei należy pozwalać na przeschnięcie podłoża przed kolejnym podlewaniem. Od połowy marca do końca sierpnia raz na 2-3 tygodnie zaleca się lekko podlać mieszanką nawozową dla roślin zielonych. Jeśli korzenie całkowicie przerosły ziemię w starej doniczce, to roślinę należy przesadzić – co najlepiej zrobić wczesną wiosną.
Fikus sprężysty – ponadczasowy klasyk w naszych domach
Fikus sprężysty (Ficus elastica) – to gatunek znany i uprawiany w mieszkaniach od czasu naszych prababek. Przywieziono go do Europy z Nepalu około 200 lat temu. W naturze jest on drzewem dorastającym do 30 m wysokości. Jego liście są duże, owalne, skórzaste i pięknie błyszczące. Kolor liści zależy od odmiany. Spotyka się zarówno ciemnozielone, purpurowe lub pstre z białym czy żółtym rysunkiem. Ten popularny figowiec to roślina długowieczna, rośnie intensywnie, a w mieszkaniach osiąga nawet 2-3 m. Wszystkie odmiany lubią stanowisko jasne, ale nie bezpośrednio nasłonecznione. Odmiany o jasnych liściach preferują, przez cały rok, temperaturę pokojową; zielonolistne – zimą wolą niższą ok. 15oC , ale w wyższej też dobrze przezimują. Rośliny należy podlewać obficie, ale pozwolić także na lekkie przesuszenie podłoża przed kolejnym podlewaniem. Wiosną i latem zaleca się od czasu do czasu nawozić.
Fikus Benjamin – miniaturowe drzewko w mieszkaniu
Fikus benjamiński (Ficus benjamina) – to znana i bardzo lubiana roślina doniczkowa. Zdecydowanie różni się wyglądem od figowca sprężystego. Jest rośliną o małych błyszczących listkach, gęsto osadzonych na cienkich, lekko wygiętych pędach, swoim pokrojem przypomina brzozę. Jako roślina doniczkowa jest zazwyczaj uprawiany w formie mocno rozkrzewionego drzewka. Można też znaleźć piękne egzemplarze o skręconych lub splecionych w warkocz pniach i kulistych koronach. Wśród figowców z tego gatunku spotyka się odmiany o zielonych i pstrych liściach.
Fikus benjamina lubi miejsca dobrze oświetlone, ale nie słoneczne. Dobrze rośnie w temperaturze pokojowej, mniej więcej stałej przez cały rok, nie lubi przeciągów i dużych wahań termicznych. Preferuje podlewanie umiarkowane, w miarę równomierne, nie lubi stagnującej wody. W okresie – od połowy marca do końca sierpnia, raz na 2-3 tygodnie zaleca się podlewanie mieszanką nawozową dla roślin zielonych. Odmiany pstrolistne są mniej odporne na zmienne warunki uprawowe. Drzewko można formować przez delikatne przycinanie gałązek. Jeśli zgubi dużo liści, można spróbować odnowić roślinę poprzez przycięcie suchych gałązek i ustawienie jej w jasnym, zacisznym miejscu. Jeśli ma zdrowy korzeń, to ponownie się zazieleni.
Fikus lirolistny – oryginalny pokrój i duże liście
Fikus lirolistny (Ficus lyrata syn. Ficus pandurata) jego duże liście rzeczywiście przypominają swym kształtem skrzypce lub liry. Posiada liście zielone, lekko błyszczące z wyraźnie widocznym unerwieniem. Pochodzi z Afryki Zachodniej i jest najbardziej monumentalnym gatunkiem wśród figowców. Bardzo efektowny, najczęściej prowadzony na jeden pęd, smukły, wysoki niczym kolumna. Jeśli przytniemy wierzchołek, może się rozgałęzić. Ze względu na pokrój i rozmiary często służy do dekoracji sal koncertowych i wystawowych.
Roślina wymaga dobrze oświetlonego miejsca, stojąc z dala od innych roślin i mając światło ze wszystkich stron, rzadko zrzuca liście. Nie lubi bezpośredniego nasłonecznienia. Preferuje temperaturę pokojową, a zimą nie niższą niż 18oC. Należy podlewać umiarkowanie. Nadmiar wody doprowadzi do zagniwania korzeni, ale nie jest wskazane, aby dopuszczać do całkowitego wyschnięcia podłoża. Wiosną i latem warto lekko nawozić nawozem wieloskładnikowym z przewagą potasu. Jest wrażliwy na przeciągi, szczególnie zimą. Zaleca się, aby kurz z liści zmywać często, delikatnie przecierając miękką, wilgotną szmatką.
Fikus bengalski i retusa – udomowione olbrzymy
Fikus bengalski (Ficus benghalensis) jak nazwa wskazuje pochodzi z Bengalu. W naturalnych warunkach przybiera postać drzewa o wysokości do 30 m z licznymi korzeniami powietrznymi zwisającymi aż do ziemi. Liście tej odmiany są wydłużone, dość szerokie, sztywne, skórzaste, ciemnozielone. Młode liście i młode pędy pokryte są miękkimi, brązowymi włoskami, które z wiekiem zanikają. Figowiec bengalski lubi dużą wilgotność powietrza.
Fikus retusa (Ficus microcarpa, syn. Ficus retuza) to w naturze duże drzewo spotykane głównie w Indiach i na okolicznych wyspach. Tworzy mięsiste grube korzenie tzw. pseudo bulwy, które są wykorzystywane do tworzenia ozdobnych form typu Bonsai. Łączone są np. bulwy fikusa retusa z koroną liści fikusa retusa lub też z koroną z zaszczepionych gałązek innego gatunku fikusa.
Jedną z charakterystycznych cech fikusa retusa jest bardzo szybki wzrost. Tę cechę rośliny wykorzystano w Chinach, do tworzenia ozdobnych form z pni fikusa retusa dla szczepionych roślin fikusowych –- na przykład pędy tej odmiany są fantazyjnie poskręcane, a na nich zaszczepione są piętrami gałązki innego fikusa. Duże rośliny, typu drzewka fikusowe, łączone są także z pniem retusa i koroną liści z innego gatunku fikusa.
Inne popularne odmiany figowców
Ficus binnendijkii to figowiec o ciemnozielonych, lancetowatych, lekko zwieszonych i dość długich liściach. Można go prowadzić w formie drzewka, ale główny pęd nie jest zbyt sztywny i wymaga podpory (np. bambusowej tyczki). Roślina dekoracyjna, mało wrażliwa na zmienne warunki, dobrze rośnie w mieszkaniu.
Ficus cyathistipula jest figowcem o pokroju podobnym do odmiany binnendijkii, ale rozgałęzia się obficiej, dlatego także wymaga podpory. Liście ma większe i szersze, jajowate, zielone z charakterystyczną siateczką od spodu.
Ficus deltoidea (syn. Ficus diversifolia) pochodzi z kolei z wysp Archipelagu Malajskiego, gdzie rośnie jako epifit na drzewach. W uprawie jest rośliną ładnie rozgałęzioną, dorasta do wysokości 80 cm. Liście ma drobne, szarozielone, skórzaste o owalnym kształcie lekko zwężonym od strony ogonka. W warunkach domowej uprawy wytwarza owoce. Owoce przypominają kształtem kuleczki wielkości grochu, na krótkich szypułkach, wyrastają pojedynczo lub parami na całej wysokości rośliny. Jest rośliną trwałą. Rośnie powoli, zatem w mieszkaniu może rosnąć przez wiele lat. Dobrze toleruje miejsca półcieniste.
Ficus natalensis (syn. Ficus triangularis) pochodzi z tropikalnych rejonów Afryki. Liście kształtem przypominają liście Ficusa deltoidea, jednak są nieco większe, ciemnozielone oraz błyszczące. Uprawne rośliny to pięknie rozkrzewione drzewka od dołu aż po czubek. To bardzo efektowna roślina domowa.
Ficus pumila (syn. Ficus stipulata) to figowiec pnący pochodzący z Chin i Japonii. Jest rośliną samoczepną, przy pomocy korzeni czepnych wspinającą się w naturze po pniach drzew. Liście miewa drobne, kształtu sercowatego. Uprawiany jest jako pnącze lub wzrasta do góry przy podporach. Dzięki korzeniom czepnym łatwo porasta na ścianach ogrodów zimowych, tworząc zielone ściany. Jest wytrzymały na niskie temperatury, nawet bliskie 0oC. Lubi stanowiska od półcienistych do cienistych, nie toleruje bezpośredniego nasłonecznienia. Odmiany o pstrych liściach potrzebują więcej światła.
Rzadko spotykane odmiany fikusów
Ficus buxifolia (syn. Ficus lingua) może być rozpoznany po ciemnozielonych, skórzastych listkach osadzonych na krótkich ogonkach, przypominających liście bukszpanu. Dobrze rośnie w temperaturze pokojowej, osiągając wysokość do 50 cm. Rzadko spotykany w handlu.
Ficus radicans (syn. Ficus sagittata) to figowiec czepny, wytwarza korzenie w pobliżu liści. Liście jego są dość duże, osadzone na długich, cienkich pędach. Jest rośliną płożącą, okrywową. Ten figowiec rzadko spotyka się w sprzedaży.
