Czas pelargonii

Chociaż za oknem pogoda kapryśna, nadal zimno, a wiosna skrada się w tym roku wyjątkowo powoli i nieśmiało, to warto już teraz zatroszczyć się o zaprojektowanie i zaplanowanie zakupu roślin, które już wkrótce różnokolorowymi kwiatami przyozdobią balkony, tarasy, altany i inne miejsca, na których nam szczególnie zależy.

Pelargonie w różnych odsłonach

Od lat niesłabnącą popularnością wśród roślin kwitnących, wystawianych głównie na zewnątrz, cieszą się pelargonie – szeroko dostępne w różnych odmianach, które można dobierać w zależności od potrzeb kupującego i przeznaczenia.

W skład rodzaju Pelargonium wchodzą:
• pelargonie bluszczolistne (Pelargonium peltatum) o zwisłym pokroju;
• pelargonie rabatowe (Pelargonium zonale) o pokroju wzniesionym;
• pelargonie wielkokwiatowe (Pelargonium grandiflorum) – kwitnące rośliny do mieszkań;
oraz zdecydowanie mniej znane:
• pelargonie ozdobne z powodu liści;
• pelargonie o liściach pachnących;
• pelargonie o charakterze sukulentów.

Pelargonie należą do rodziny bodziszkowatych (Geraniaceae), oryginalnie pochodzą z Afryki Południowej, gdzie rosną jako rośliny zielone i zdrewniałe, znajdując między innymi zastosowanie w produkcji olejków eterycznych. W wyniku prac hodowlanych powstało wiele odmian przystosowanych do uprawy także w naszych warunkach klimatycznych.

Jak dobrać pelargonie na balkon

Biorąc pod uwagę cechy poszczególnych odmian, pelargonie podzielono na grupy uprawne. Najszersze zastosowanie w ogrodnictwie znajdują trzy pierwsze spośród wymienionych poniżej:
Pelargonie bluszczolistne, ze względu na naturalną tendencję pędów do zwieszania, zdobyły popularność do uprawy w podwieszonych skrzynkach, doniczkach wiszących oraz wysokich pojemnikach, umieszczanych na balkonach, tarasach czy werandach.

Najpopularniejsze w tej grupie to szybko rosnące odmiany, obficie kwitnące, o pięknie błyszczących liściach, kształtem przypominające liście bluszczu. W sezonie tworzą piękne kaskady kwiatowe. Kwiaty pojedyncze (jeden okółek płatków) zazwyczaj charakteryzują się jednolitą barwą w odcieniu czerwieni, różu, fioletu lub bieli. Te pelargonie nazywamy „samoczyszczącymi”, co oznacza, że przekwitające płatki kwiatów łatwo opadają, a pozostająca szypułka kwiatowa jest mało widoczna i nie szpeci rośliny, a więc, jeśli nie chcemy, nie musimy ich wyłamywać.

Piękne i efektowne: pelargonie zwisające i rabatowe

Druga grupa pelargonii o pędach zwisających to odmiany o większych półpełnych i pełnych kwiatach, mięsistych liściach, gładkich lub omszonych, grubszych i wolniej rosnących pędach. Hodowcy intensywnie pracują nad tą grupą pelargonii i mimo, że jest już bardzo dużo odmian, to ciągle powstają nowe. Poszczególne odmiany różnią się między sobą rozmiarem i barwą liści, wielkością, kształtem oraz kolorystyką kwiatów, intensywnością wzrostu pędów, a także odpornością na choroby i szkodniki. Kwiaty odmian tej grupy charakteryzują się bogactwem i różnorodnością barw, mogą być zarówno jednolite, ale także wielobarwne: nakrapiane czy z kolorystycznie kontrastującym rysunkiem.

Pelargonie rabatowe to rośliny o pokroju wzniesionym. Polecane są więc do uprawy na balkonach, tarasach i rabatach. Niezwykle lubiane i popularne wśród hodowców. Pomimo dostępności szerokiej gamy odmian, z każdym rokiem pojawiają się nowe. Odmiany różnią się między sobą nie tylko pokrojem, siłą wzrostu roślin, liśćmi, kwiatami, ale też wymaganiami co do miejsca uprawy. Jedne, te bardziej odporne na choroby grzybowe i tolerujące zmienne warunki środowiskowe, można śmiało sadzić na rabaty, inne lepiej będą rosnąć w pojemnikach. Spotykamy tutaj kwiaty półpełne i pełne przeróżnych barw. Można również znaleźć odmiany o kwiatach pojedynczych i „samoczyszczące”.

Pelargonie zwisające i rabatowe charakteryzują się podobnymi wymaganiami, co do podłoża, stanowiska, podlewania, nawożenia i innych zabiegów pielęgnacyjnych. Ze względu na pochodzenie preferują miejsca ciepłe i słoneczne. Na balkony, tarasy, rabaty można je sadzić po ostatnich wiosennych przymrozkach. Jeszcze kilka lat temu pelargonie sadzono po 15 maja tj. tzw. „zimnej Zośce”. Obecnie zniecierpliwieni dokonują nasadzeń już w połowie kwietnia, a z pogodą bywa różnie. Warto wiedzieć, że jeśli ze względu na pogodę, musimy je schować na jakiś czas do pomieszczeń, to powinniśmy im zapewnić miejsce z dużą ilością światła. Kilka dni w nieodpowiednio oświetlonym pomieszczeniu powoduje zasychanie pąków kwiatowych, co w przyszłości opóźnia kwitnienie, nawet o 6-8 tygodni. Efekty uprawy w dużym stopniu zależą od jakości zakupionych roślin. Rośliny starsze, rozkrzewione zakwitną szybciej i obficiej niż te z tzw. „wielopaków”.

Do wzrostu i rozwoju pelargonie potrzebują dużych ilości wody. Należy pamiętać, że potrzeby wodne wzrastają wraz ze wzrostem rośliny i w dużym stopniu zależą od warunków pogodowych. Krótkotrwałe przesuszanie podłoża sprzyja kwitnieniu, ale z kolei ciągle zbyt mokre, a wręcz „zalane” podłoże doprowadza do zagniwania korzeni i łodyg. Ważne jest, aby pojemniki były wyposażone w otwory odprowadzające nadmiar wody. Nawożenie pelargonii uzależniamy z kolei od fazy rozwojowej rośliny. Po posadzeniu trzeba pozwolić na dobre ukorzenienie rośliny, później zaczynamy nawozić nawozami do roślin kwitnących. Najbezpieczniej stosować nawozy w formie płynnej, zgodnie z zaleceniami na opakowaniu. Podstawową zasadą, którą należy się kierować jest unikanie stosowania nawozów na przesuszone podłoże.

Prace pielęgnacyjne ograniczają się do usuwania złamanych pędów, suchych liści oraz wyłamywania przekwitniętych baldachów kwiatowych, co pobudza roślinę do bardziej intensywnego kwitnienia. Właściwa pielęgnacja pozwoli cieszyć się pięknymi, kwitnącymi roślinami nawet przez okres 5 miesięcy w roku.

Pelargonie do mieszkania

Pelargonie wielkokwiatowe charakteryzują się większymi wymaganiami stanowiskowymi, polecane są do mieszkań lub na tarasy, w miejsca osłonięte od wiatru, deszczu i intensywnego nasłonecznienia. Pelargonia wielkokwiatowa (inaczej Grandiflora, często zwana angielską) do pobudzenia kwitnienia potrzebuje niskich temperatur w młodocianej fazie rozwoju. Ze względu na te potrzeby, tzw. „sterowania” nie sprzedaje się sadzonek, tylko w pełni ukształtowane rośliny. Kwitnące rośliny pojawiają się w handlu zazwyczaj na początku maja. To dość popularna roślina w okolicach „Dnia Matki”. Odznacza je kształtny, zwarty pokrój, jasnozielone liście z ciekawym rysunkiem, często omszone, o ząbkowanych brzegach, a także duże pojedyncze lub półpełne kwiaty zebrane w baldachy. Odmiany tej grupy charakteryzują się kwiatami o średnicy do 5 cm, o różnych kolorach, zazwyczaj z pięknym, kolorystycznie kontrastującym rysunkiem u nasady płatków.

Preferują miejsca widne, ale nie bezpośrednio nasłonecznione. W mieszkaniu, dobrym miejscem będzie parapet okna wschodniego lub północnego jak też miejsca w pobliżu okna. Na tarasie zaś, miejsce osłonięte od wiatru, deszczu i bezpośredniego działania słońca.
Słońce, wiatr i dodatkowo przesuszone podłoże spowodują masowe zasychanie liści w bardzo krótkim czasie. Pelargonie angielskie wymagają systematycznego podlewania, podłoża wilgotnego, ale nie zalanego. Preferują niską wilgotność powietrza; w wysokiej mogą być zaatakowane przez choroby grzybowe.

Pelargonie o ozdobnych liściach, to pelargonie doniczkowe, głównie do uprawy w mieszkaniach. Pojawiło się kilka odmian różniących się między sobą kształtem liścia, barwą, rysunkiem, zapachem. Zakwitają, ale kwiaty są drobne i mało atrakcyjne. W widnym, ciepłym pomieszczeniu mogą być uprawiane przez cały rok.

Pachnące pelargonie na balkon

Pelargonie pachnące, znane też pod nazwą geranium lub anginka, to grupa roślin o zielonych mało atrakcyjnych liściach i niepozornych kwiatach. Ich cechą charakterystyczną jest zapach. Znajdziemy tu Pelargonium radens o zapachu róży, Pelargonium 'Prince of Orange’ o zapachu pomarańczy, Pelargonium gibbosum o zapachu piżma i wiele innych charakteryzujących się aromatami jabłka, mięty, migdałów, cytryny lub sosny.

Można je uprawiać w doniczkach, zimą przetrzymywać w mieszkaniu, natomiast latem dobrze jest je wystawiać do ogrodu czy na balkon. Jako miejsce uprawy świetnie sprawdzą się jasne i nasłonecznione okna zachodnie lub wschodnie; a na zewnątrz – miejsce osłonięte od wiatru.

Liście pachnących roślin znajdują zastosowanie kulinarne: drobno posiekane doskonale aromatyzują sosy, kremy, syropy, w postaci kandyzowanej sprawdzają się do dekoracji ciast, mogą być także przygotowywane i spożywane w postaci naparów. Wykorzystywane są również w kosmetyce, w postaci olejków aromatycznych dodawanych jako baza zapachowa m.in. do perfum lub kremów, a także w medycynie – olejek zapachowy stosuje się w terapii aromatycznej i do masaży. Zasuszone liście długo zachowują aromat. Jeśli planuje się ich wykorzystanie w powyższych celach, należy je się zrywać przed kwitnieniem.

Mniej znane odmiany pelargonii

Pelargonie sukulenty nie są w Polsce jeszcze zbyt popularne. Do tej grupy zaliczane jest np. Pelargonium tetragonum o mięsistych, kanciastych i mało ulistnionych łodygach, o kwiatach białych z ciemnym rysunkiem u nasady. Dorastają do wysokości 70 cm. Łodygi można przycinać, a przycinając, zachęcamy do rozgałęziania. Pelargonium echinatum, z kolei ma łodygę wzniesioną, zdrewniałą z ciernistymi przylistkami, iście o brzegach falistych, omszone, a kwiaty drobne jasnoliliowe z ciemnymi plamkami.

W jaki sposób przesadzać pelargonie – rozmnażanie

Podstawowym sposobem rozmnażania pelargonii jest ukorzenianie zielonych sadzonek pędowych. Niektóre odmiany można rozmnażać z nasion, wyprodukowanych w renomowanych firmach nasiennych.
Pelargonie peltatum i zonale to prawdopodobnie najpopularniejsze kwitnące rośliny do uprawy na balkonach i tarasach.