Hortensja, zwartnica, amarylis
Hortensja pochodzenie i zastosowanie
Do rodzaju Hydrangea należy około 90 gatunków pochodzących z Azji Mniejszej. W uprawie doniczkowej znalazł zastosowanie japoński gatunek Hortensja ogrodowa (Hydrangea macrophylla). W środowisku naturalnym jest to obficie rozgałęziony, zwarty krzew, zrzucający liście na zimę, który dorasta nawet do 4 metrów wysokości. Liście jego są dość grube, lekko błyszczące z wyraźnym żyłkowaniem i charakterystycznym ząbkowaniem wzdłuż brzegów, osadzone na krótkich ogonkach liściowych, ułożone naprzeciwlegle na łodydze. Tworzy kwiaty płonne zebrane w duże, kuliste baldachogrona. Ich kolor zależy od odmiany. Mogą one być białe, w różnych odcieniach różu, karminowe, a czasem w odcieniu niebieskim lub fioletowym. Te ostatnie dwa kolory uzyskiwane są dzięki specjalnym zabiegom ogrodników.
Naturalny okres kwitnienia tego gatunku przypada w miesiącach letnich, ale przez specjalne potraktowanie roślin można go przyspieszyć na miesiące wiosenne.
Ponieważ hortensja doniczkowa znalazła uznanie i szerokie zastosowanie jako roślina do dekoracji „Grobu Pańskiego” w okresie wielkanocnym, to już przed okresem Świąt Wielkiej Nocy dostępny jest duży wybór różnych form i kolorów tego gatunku. W kolejnych wiosennych miesiącach również często znajduje nabywców. Hortensja doniczkowa to zazwyczaj kilkupędowy krzew, którego każdy pęd jest zakończony kulistym kwiatostanem. Krzewy bywają różnej wielkości: przez formy miniaturowe, po pokaźne krzewy o wysokości i średnicy do 70 cm. Czasem można też spotkać formę drzewka. Kwiatostany tego gatunku są trwałe i bardzo ozdobne. W czasie przekwitania zazwyczaj stopniowo zielenieją.
Uprawa Hortensji
Kupioną kwitnącą hortensję najlepiej ustawić w miejscu chłodnym (14-18°C) i zacienionym. W temperaturze pokojowej też sobie poradzi, ale będzie potrzebowała częstszego podlewania i okres jej kwitnienia będzie krótszy.
Rośliny hortensji potrzebują dużo wody, tak w okresie wzrostu jak i w czasie kwitnienia. Kwitnąca roślina trzymana w temperaturze pokojowej potrzebuje być podlewana nawet dwa razy w ciągu dnia. Jeśli by się zdarzyło przesuszyć na tyle, że więdnie, to należy ją wstawić do większego pojemnika z wodą, tak aby bryła korzeniowa dobrze się nasączyła.
Hortensję, po zakończeniu kwitnienia, można wysadzić do ogrodu i dalej traktować jako roślinę ogrodową. Dobrym stanowiskiem w ogrodzie będzie zaciszne, lekko zacieniowane miejsce z podłożem o kwaśnym odczynie, jak do różaneczników. Przed wysadzeniem kończące kwitnienie pędy należy przyciąć nad drugą lub trzecią parą liści. Latem należy roślinę systematycznie podlewać i raz w tygodniu nawozić mieszanką nawozową bez zawartości wapnia. Wiosną następnego roku można wyciąć jakieś uszkodzone pędy, ale nie należy skracać dobrych pędów, ponieważ ten gatunek hortensji tworzy pąki kwiatowe na szczytach pędów, które wyrosły w poprzednim roku. Skrócenie pędów uniemożliwi kwitnienie.
Kwiatostany utrzymują się długo na pędach, przekwitając najpierw stopniowo zielenieją, a następnie brunatnieją. Kwitnące pędy, zazwyczaj po kwitnieniu, obumierają i należy je wyciąć wiosną kolejnego roku. Latem roślina wytwarza nowe pędy, które zakwitną w następnym roku.
Jeśli chcemy doniczkową Hydrangea macrophylla dalej uprawiać w mieszkaniu, to po zakończeniu kwitnienia, należy przyciąć pędy nad drugą lub trzecią parą liści, przesadzić do większej doniczki, używając podłoża dla różaneczników. Przesadzoną roślinę zaleca się ustawić w miejscu dobrze oświetlonym, ale nie bezpośrednio nasłonecznionym, systematycznie podlewać i nawozić do połowy sierpnia.
Pod koniec sierpnia zaprzestać nawożenia, podlewanie stopniowo ograniczać aż do czasu zaschnięcia liści.
Po opadnięciu liści trzeba roślinę ustawić w przewiewnym pomieszczeniu o temperaturze 4-8°C, podlewać sporadycznie, tak aby nie przeschła bryła korzeniowa. Pod koniec stycznia lub na początku lutego należy przenieść roślinę do widnego pomieszczenia z wyższą temperaturą i stopniowo zwiększać podlewanie. Z chwilą pojawienia się liści, trzeba rozpocząć dokarmianie.
Ogrodnicy przez dodanie ałunu do podłoża i podlewanie roślin wodą o niskim pH (4-4,5) potrafią zmienić kolor kwiatów hortensji z różowych i czerwonych na kwiaty niebieskie lub w odcieniu fioletu. Kupione rośliny o niebieskich kwiatach, jeśli nie będą specjalnie nawożone, zazwyczaj przy następnym kwitnieniu wracają do naturalnego koloru kwiatów danej odmiany (róż, czerwień).
Hipeastrum, zwartnica, Hippeastrum pochodzenie i rodzaje
Należy do rodziny amarylkowatych (Amaryllidaceae). Rodzaj Hippeastrum zawiera około 80 gatunków roślin cebulowych występujących w tropikalnej i podzwrotnikowej części Ameryki Południowej. Rosną one na stepach lub w terenie zadrzewionym, w rejonach z wyraźnymi okresami suszy, które zapewniają roślinie odpowiednie warunki do przejścia fazy spoczynku. Faza spoczynku jest konieczna, aby cebula mogła ponownie zakwitnąć.
Od 1800 roku zaczęto uprawiać i krzyżować różne gatunki Hippeastrum, dzięki czemu uzyskano wiele mieszańców i odmian o przeróżnej barwie kwiatów. Hippeastrum jest rośliną cebulową. Cebule są duże, kuliste, lekko zaokrąglone od spodu, barwy jasnobrązowej. Liście sztywne, jasnozielone, mieczowate, długości do 70 cm. Kwiaty mają postać dużych, lejkowatych kielichów o średnicy ok. 15 cm. Są one zebrane w kilku kwiatowy baldach po 2-4 szt. Baldach kwiatowy osadzony jest na długiej i grubej, ale w środku pustej łodydze.
Mieszańce hipeastrum i jego odmiany różnią się między sobą głównie barwą kwiatów. Kwiaty czysto białe lub z różnymi kolorowymi rysunkami, łososiowe, w różnych odcieniach różu i czerwieni, w jednym kolorze lub wielobarwne np. z kontrastowym odcieniem wnętrza gardzieli, bywają też kwiaty o płatkach paskowanych lub pięknie obrzeżonych.
Okresy kwitnienia i uprawa zwartnicy
Cebule hipeastrum zakwitają między grudniem a majem. Czas kwitnienia zależy od terminu posadzenia cebuli. Najpopularniejszą formą handlową są cebule posadzone już do doniczki z widocznym wyrastającym z cebuli pąkiem kwiatowym, które są gotowe do dalszego wzrostu i kwitnienia. Kupując taką roślinę należy ją ustawić w miejscu bardzo widnym, można w miejscu słonecznym, w pomieszczeniu o temperaturze pokojowej. Dobrym miejscem będzie parapet okna zachodniego lub południowego.
W początkowej fazie wzrostu należy roślinę podlewać oszczędnie, a gdy pęd kwiatowy osiągnie wysokość 10-15 cm, trzeba zacząć podlewać obficie i raz na 2 tygodnie nawozić roztworem nawozu organicznego lub mineralnego o zwiększonej zawartości potasu.
W okresie późnej jesieni można też spotkać w sprzedaży roślinę hipeastrum w formie cebuli. Taka cebula trafiająca do handlu już przeszła okres spoczynku i jest gotowa do posadzenia.
Cebulę należy posadzić do doniczki o średnicy 2-3 cm większej od średnicy cebuli, z dobrym drenażem. Podłożem może być ziemia kompostowa. Cebulę należy umieścić w podłożu w taki sposób, aby była zagłębiona tylko do połowy, obcisnąć i lekko podlać. Doniczkę z posadzoną cebulą należy postawić w miejscu ciepłym (w temperaturze: 22-25°C), podlewać w miarę potrzeby, małymi dawkami wody.
Z chwilą ukazania się pąka kwiatowego trzeba zapewnić roślinie dobrze oświetlone miejsce i temperaturę około 20°C. Gdy pąk osiągnie wysokość 10-15 cm, zaczynamy systematycznie podlewać i zasilać raz na 2 tygodnie nawozem płynnym o podwyższonej zawartości potasu lub nawozem organicznym. Jeśli zauważymy, że wzrost pąka jest zbyt silny wówczas należy zmniejszyć częstotliwość nawożenia.
Po zakończeniu kwitnienia doniczkowej rośliny hipeastrum należy oberwać przekwitnięte kielichy kwiatowe, aby nie dopuścić do zawiązania nasion. Pęd kwiatowy trzeba pozostawić na roślinie aż do chwili całkowitego zaschnięcia, co w przyszłości pozwoli na łatwe usunięcie bez uszkodzenia cebuli. Liście i zielony pęd kwiatowy mają za zadanie odżywić cebulę, aby mogła ponownie zakwitnąć w kolejnym roku.
Roślinę umieszczamy w pomieszczeniu ciepłym, przewiewnym, miejscu bardzo jasnym, słonecznym. Pod koniec maja można roślinę wystawić na zewnątrz. Przez cały ten czas, aż do końca lipca systematycznie podlewamy i nawozimy. W tym czasie roślina odbudowuje cebulę. Z początkiem sierpnia stopniowo ograniczamy podlewanie i nawożenie aż do całkowitego zaschnięcia zielonych części rośliny. Po obumarciu części nadziemnej cebula zapada w stan spoczynku. Odbudowa zapasów w cebuli i przejście fazy spoczynku, to dwa nieodzowne etapy uprawy warunkujące ponowne kwitnienie.
Faza spoczynku wynosząca 6-8 tygodni, to czas, w którym rośliny nie podlewamy, a przechowujemy ją w miejscu chłodnym, przewiewnym o temperaturze 10-12°C. Okres spoczynku trwa zazwyczaj od października do grudnia.
Pod koniec grudnia cebulę wyjmujemy z doniczki, oczyszczamy ze starego podłoża i obumarłych korzeni i ponownie sadzimy w świeże podłoże, do doniczki nieco większej od poprzedniej. Pamiętamy o zapewnieniu dobrego drenażu i o zasadzie, że cebula może być zagłębiona w podłożu tylko do połowy wysokości. Można cebuli nie przesadzać, zostawić w doniczce tak jak rosła, w starym podłożu też sobie poradzi. Doniczkę z przesadzoną lub też nieprzesadzoną cebulą, ustawiamy w ciepłym miejscu (w temperaturze: 22-25°C), delikatnie podlewamy. Dalej postępujemy tak, jak opisano wcześniej przy uprawie Hippeastrum z zakupionej cebuli.
Odpowiednio pielęgnowane cebule z każdym rokiem powiększają swoją średnicę i mogą pięknie zakwitać przez kolejnych kilka lat.
Cebule hipeastrum można też uprawiać w wodzie. Na początek trzeba cebulę umieścić w wilgotnej ziemi i trzymać w ciepłym miejscu do czasu ukazania się pąka kwiatowego. Cebulę z pąkiem wyjmujemy z podłoża, ostrożnie opłukujemy korzenie i następnie umieszczamy w szklanym, stabilnym naczyniu o średnicy szyjki zbliżonej do średnicy cebuli, tak aby była umieszczona w szyjce naczynia. Do pojemnika należy wlać tyle wody, aby jej poziom znajdował się tuż pod piętką cebuli. W miarę potrzeby wodę należy uzupełniać. Wskazanym jest włożyć do wody kawałek węgla drzewnego, aby woda dłużej zachowała świeżość.
Trzeba tu jednak zaznaczyć, że cebula z uprawy w wodzie nie będzie się nadawała do ponownego sadzenia. Cebula mocno się skurczy, ponieważ pęd kwiatowy wyczerpie z niej wszystkie substancje zapasowe.
Od kilku lat uprawia się też hipeastrum na kwiat cięty. Kupując taki kwiat trzeba pamiętać, że łodyga pędu kwiatowego w środku jest pusta. Aby łodyga nie załamała się pod ciężarem rozwijających się kwiatów, dobrze jest włożyć do wnętrza pędu długi kijek. Aby pęd nie pękał i nie wywijał się w wodzie, dobrze jest obwiązać go cienką taśmą, 2-3 cm nad miejscem przycięcia. Tak zabezpieczony pięknie wykwitnie i będzie zdobić pomieszczenie przez kilka tygodni.
Amarylis, Amaryllis pochodzenie i uprawa
Należy do rodziny amarylkowatych (Amaryllidaceae). Rodzaj Amarylis zawiera tylko jeden gatunek Amaryllis belladonna zwany popularnie amarylisem pięknym lub amarylką ozdobną. Pochodzi z Ameryki Południowej, gdzie można go znaleźć na obrzeżach strumieni lub na nadbrzeżnych wzgórzach.
Amarylis jest często mylony z hipeastrum i odwrotnie, jednak rośliny choć pochodzą z jednej rodziny, to jednak znacznie się różnią.
Kwiatostanem amarylisa jest baldach kwiatowy złożony z co najmniej 6 lejkowatych kwiatów, które są dość duże i pachnące. Baldach kwiatowy osadzony jest na długiej, grubej łodydze. Łodyga jest pełna w środku. Liście mięsiste, ciemnozielone, równowąskie, dość długie. Cebula amarylisa jest duża, okrągła lub gruszkowata.
Uprawa amarylisa
Amarylisy można uprawiać w pojemnikach jako ozdobne z kwiatów rośliny doniczkowe. Cebule sadzi się do pojemników od początku września do połowy listopada. Cebulę należy umieścić w podłożu w taki sposób, aby tylko szyjka cebuli wystawała ponad powierzchnią ziemi. Cebule amarylisa mają długie korzenie, których nie należy usuwać, bo opóźni to kwitnienie.
Posadzone cebule umieszczamy w ciepłym pomieszczeniu, z chwilą ukazania się pąka przenosimy w miejsce bardzo widne i ciepłe. Dalej postępujemy podobnie jak przy uprawie hipeastrum. Cebule posadzone we wrześniu zakwitają już w listopadzie.
Po zaschnięciu liści cebule muszą przejść okres spoczynku, co jest konieczne, aby powtórnie zakwitły.
Amarylisy można też uprawiać w ogrodzie. Cebule sadzi się późnym latem, w miejscu słonecznym, ciepłym i osłoniętym od wiatru. Na zimę wymaga dobrego okrycia. W ogrodzie zakwita latem.
