Bluszcz, Cissus, Scindapsus i Syngonium – ozdobne rośliny pnące
Rodzaje bluszczu ogrodowego i domowego
Bluszcz pospolity (Hedera helix) z rodziny araliowatych (Araliaceae) – to silna roślina pnąca o liściach zimozielonych. Niektóre gatunki przybierają formy krzaczaste. Rodzaj Hedera obejmuje 6 różnych gatunków i jest rozpowszechniony we wschodniej Afryce, Azji, na Wyspach Kanaryjskich i w Europie. Bluszcz pospolity – zadomowiony w Europie, uznawany jest za symbol wieczności i nieśmiertelności.
Jest to wiecznie zielone pnącze, u którego korzenie czepne rozmieszczone są wzdłuż całej łodygi, po jej spodniej stronie. Te korzenie są bardzo cienkie, wykazują zdolność do zaczepiania się o najmniejsze nierówności podłoża i mocno w nie wrastają, tworząc zielone ściany z liści. Może dorastać nawet do 30 m wysokości.
Charakteryzuje się skórzastymi, zielonymi liśćmi. Starsze rośliny zakwitają po 7-9 latach wzrostu. Bluszcz w okresie zakwitania wytwarza pędy z różnym kształtem liści. Liście na pędach płonnych są 3-5 klapowane, zaś na pędach kwiatonośnych jajowate i całobrzegie. Zielono-żółte kwiaty, zebrane w baldachy, pojawiają się na jesieni, najprawdopodobniej są miododajne, gdyż chętnie oblegane są przez pszczoły. Owoce bluszczu to niebiesko-czarne jagody wielkości grochu; są one niejadalne.
Zielonolistna Hedera polecana jest do ogrodów, na miejsca cieniste i półcieniste, ale też świetnie radzi sobie w pełnym nasłonecznieniu. Gatunek ten nie nadaje się do uprawy w mieszkaniu, m.in. dlatego, że rośnie zbyt bujnie, a przyczepiając się mocno korzonkami do ścian czy mebli, może je uszkodzić.
Bluszcz kolchidzki (Hedera colchica) – pochodzi z Iranu. Jego charakterystyczne duże liście mają średnicę 10 cm; są grube, skórzaste i błyszczące. Także zakwita. Posiada wiele odmian o dekoracyjnym pstrym ulistnieniu: biało obrzeżone, złoto-żółto obrzeżone czy mające środek liścia żółto-złoty.
Bluszcz jest doskonałą rośliną kobiercową i okrywową, ale też potrafi wspinać się wysoko na pnie i konary drzew, szczelnie je obrastając, co daje wrażenie wiecznie zielonego drzewa.
Ma też zastosowanie w przemyśle kosmetycznym do wyrobu kremów przeciwko cellulitis, uważa się też, że wyciąg z bluszczu łagodzi oparzenia słoneczne. Przez krzyżowanie wyhodowano wiele odmian bluszczu przystosowanych do uprawy w mieszkaniach.
Hedera jest znaną i cenioną rośliną pokojową. Można spotkać odmiany o różnym kształcie i wielkości liści, w kolorze zielonym lub wielobarwne. Jedne z popularniejszych odmian to 'Argenteovariegata’ o średniej wielkości biało plamistych liściach, 'Crispa’ o liściach kędzierzawych czy ceniona przez ogrodników 'Glorie de Marengo’ o stosunkowo dużych kremowo-żółtych liściach, która nie wytwarza korzeni powietrznych, a jej młode pędy mają tendencję do rośnięcia w górę.
W handlu do nabycia jako rośliny prowadzone przy podporach, zwieszające się w doniczkach wiszących lub o pokroju krzaczastym. Bluszcz jest wdzięczną, mało wymagającą rośliną.
Dobrze rośnie zarówno w pomieszczeniach chłodnych jak i ciepłych, jasnych i cienistych, dlatego znakomicie odnajdzie się w pokoju, kuchni i w łazience z oknem. Należy jednak pamiętać, że odmiany o liściach zielonych wolą miejsca półcieniste, a o liściach wielobarwnych, miejsca jasne, bowiem mała ilość światła przyczynia się do słabego wybarwienia liści.
Pielęgnacja i uprawa bluszczu hedera w domu
Wszystkie odmiany heder lubią mieć stale lekko wilgotne podłoże. Zbyt dużo wody prowadzi do zagniwania korzeni, w następstwie czego, roślina ginie. Wiosną i latem, raz na 2-3 tygodnie należy podlać małą dawką wieloskładnikowego nawozu. Przesadzać w zależności od potrzeb – można nawet co roku, najlepiej wczesną wiosną. Aby utrzymać ładny kształt i pożądaną przez nas wielkość rośliny, należy uszczykiwać pędy z częstotliwością 1-2 razy do roku lub mocniej przyciąć, celem odmłodzenia starzejącego się egzemplarza.
Rozmnaża się łatwo przez sadzonki pędowe, które można ukorzeniać w wodzie lub w podłożu. Jeśli w podłożu, wówczas trzeba całość osłonić szklaną lub plastikową osłonką, a po ukorzenieniu zahartować do nowych warunków.
Cissus-cissus – rodzaje i pochodzenie pnączy doniczkowych
Rodzaj Cissus reprezentowany jest przez około 350 gatunków i jest rozpowszechniony we wszystkich regionach tropikalnych. Należy do rodziny winoroślowatych (Vitaceae), która między innymi obejmuje krzewy pnące lasów tropikalnych. W naturze są to przeważnie wiecznie zielone krzewy z pnącymi wąsami, ale wąsy nie mają tarczek czepnych.
Dzięki pracom hodowlanym cissusy trafiły do mieszkań. Cissus należy do najpopularniejszych wśród pnączy doniczkowych, a to dzięki temu, że dobrze toleruje warunki świetlne i temperaturowe panujące w mieszkaniu i ładnie się rozrasta.
Najlepiej znane i polecane do uprawy gatunki to:
- Cissus australijski (Cissus antarctica), który pochodzi z Australii, posiada duże, sercowate, twarde, błyszczące, jasnozielone liście o piłkowanych brzegach. Jego rozwidlone na końcach wąsy – łatwo przyczepiają się do podpór. Odznacza się silnym wzrostem, a w ciągu roku przyrasta nawet do 1 m.
Cissus australijski – uprawa i pielęgnacja
Można go prowadzić do góry, przy podporach lub jako formę zwisającą. Jest łatwy w uprawie. Lubi stanowiska widne, ale nie toleruje ostrego słońca. W miejscu nasłonecznionym na liściach mogą pojawić się szkliste plamy, które stopniowo brązowieją, co w następstwie prowadzi do opadania liści. Preferuje podłoże mokre, ale bez nadmiernego zalewania i zdecydowanie nie lubi stagnującej wody.
- Cissus rombolistny (Cissus rhombifolia, syn. Rhoicissus rhomboidea) pochodzi z Ameryki Środkowej. Łodyga i dolna strona liści przybierają czerwonawy kolor i są lekko owłosione. Górna strona liści jest zielona i błyszcząca. Liść składa się z trzech listków w kształcie rombu. Środkowy listek jest zawsze trochę większy niż boczne, a wszystkie mają ząbkowane brzegi.
Cissus rombolistny – uprawa i pielęgnacja
Pędy mogą być prowadzone do góry przy podporach, łatwo pnie się przy pomocy wąsów. Można go także uprawiać jako formę zwisającą, pozwalając roślinie na swobodny wzrost pędów. Starsza roślina może z czasem zakwitnąć. Wytwarza małe, niepozorne, zielonkawe kwiaty zebrane w baldachogrona. Owocem jest twarda, niejadalna jagoda.
Należy wybierać w mieszkaniu miejsce jasne do półcienistego, temperaturę pokojową. Wymaga częstego podlewania, bez zalewania. Latem i wiosną zaleca się nawożenie, raz na 2-3 tygodnie. Można przesadzać co roku, najlepiej wiosną. Można go rozmnażać przez sadzonki pędowe, które nie powinny być zdrewniałe ani zbyt miękkie.
Obydwa wyżej wymienione gatunki mogą być wykorzystane do pokrycia elementu rozdzielającego pomieszczenie, tworząc „zieloną ścianę”.
- Cissus różnobarwny (Cissus discolor) to piękny gatunek, ale mający specyficzne wymagania. Jest ciepłolubny, preferuje temperatury powyżej 22o C, wysoką wilgotność powietrza i dużo światła. Jest szybko rosnącym pnączem, jego łodygi, wąsy i ogonki liściowe są czerwonawe. Blaszki liściowe są sercowate i duże, na górnej powierzchni aksamitne, jasno marmurkowe, a spód czerwonawo-purpurowy.
Cissus różnobarwny – uprawa i pielęgnacja
Aby roślina była ładnie wybarwiona trzeba zapewnić jej dużo światła. Na zbytnie przesuszanie podłoża reaguje zrzucaniem liści. Najlepszym miejscem do uprawy tego gatunku będzie oszklone, zamknięte okno kwiatowe.
Aby cissusy ładnie się rozkrzewiły należy co roku wiosną przycinać pęd, zwłaszcza u młodych roślin. Odcięte wierzchołki włożone do wody, w ciągu 2 tygodni wypuszczą korzenie. Sadząc lub przesadzając roślinę należy używać mieszanki ziemi doniczkowej z dodatkiem piasku, cissusy nie lubią dużej ilości torfu w podłożu.
Uprawa scindapsusa
Scindapsus aureus, Epipremnum aurea, Rhaphidophora aurea – to ta sama roślina, która należy do rodziny obrazkowatych (Araceae). Pochodzi z Wysp Salomona, gdzie wspina się po drzewach korzonkami czepnymi. Przez długi czas uważana była za gatunek z rodzaju Scindapsus, jednak, gdy jeden z okazów zakwitł, to botanicy stwierdzili, że budowa kwiatu klasyfikuje go do rodzaju Rhaphidophora. Zmieniono nazwę rośliny na Epipremnum, ale przez ogrodników, handlowców i amatorów dalej zwana jest scindapsusem.
Scindapsus – to jedna z najbardziej znanych roślin pokojowych. Mocne, dość twarde, nieco kanciaste łodygi przyczepiają się do podpór za pomocą korzeni powietrznych. Liście sercowate, lekko skórzaste, zielone z barwnym wzorem, dolne małe, górne dość duże. Wyhodowano wiele odmian o barwnych liściach, np. żółto plamiastych czy z białą barwą różnej wielkości i gęstości plam.
Wymagania i pielęgnacja scindapsusa
Wymaga miejsca jasnego do półcienistego, nie lubi bezpośredniego nasłonecznienia, zaś w ciemnym miejscu liście zielenieją, tracąc swój kolorowy wzór. Preferuje temperaturę pokojową, nie niższą niż 16oC. Dobrze znosi suche powietrze mieszkań. Wiosną i latem ziemia powinna być stale wilgotna i nawożona raz na 2 tygodnie. Jesienią i zimą podlewać oszczędniej, nie nawozić. Pojawiające się brunatne plamy na liściach świadczą o zbyt dużej wilgotności podłoża. Można rozmnażać przez 1-2 węzłowe sadzonki pędowe. W mieszkaniach ma zastosowanie jako roślina pnąca, zwisająca lub stojąca, jeśli pędy poprowadzimy do góry przy paliku owiniętym mchem lub włóknem kokosowym.
Uprawa Syngonium (Zroślicha)
Rodzaj obejmuje około 20 gatunków, ale tylko nieliczne są uprawiane. Należy do rodziny obrazkowatych Araceae. Syngonium to wiecznie zielony krzew pnący tropikalnych lasów Ameryki Środkowej i Południowej. Charakterystyczną cechą tej rośliny jest zmienny kształt liści na tym samym egzemplarzu. U młodych roślin liście strzałkowate niepodzielone, u starszych egzemplarzy kolejne przyrastające liście będą powcinane, 5-9 dzielne. Często liście z pięknym rysunkiem, niekiedy pokryte aksamitnym nalotem czy też z wyrazistym białym żyłkowaniem.
Wymagania i pielęgnacja zroślichy
Syngonium podobnie jak ww. pnącza pokojowe można traktować jako roślinę zwisającą lub prowadzoną przy paliku do góry. Lubi miejsca jasne, ale nie akceptuje ostrego słońca. Temperatura pokojowa nie niższa niż 18oC. Lubi wysoką wilgotność powietrza. Dobrze będzie rosnąć w kuchni lub łazience z oknem.
Podlewać umiarkowanie, nie dopuszczać do zbytniego przesuszania podłoża. Wiosną i latem raz na 4-5 tygodni podlać małym stężeniem płynnego nawozu. Rozmnaża się przez sadzonki pędowe. Przesadzać tylko w razie potrzeby, nie lubi głębokich pojemników.
W sprzedaży pojawia się kilka odmian Syngonium różniących się między sobą wielkością i ubarwieniem liści. Stare, tracące pokrój rośliny można odmłodzić przez przycięcie pędów nad 3-4 liściem od dołu.